تعیین عوامل مدیریتی موثر بر نرخ تلفات در گله های گوسفند و بز در مناطق مختلف ایران

هدف از مطالعه حاضر تعیین عوامل مدیریتی موثر بر نرخ تلفات در گله های گوسفند و بز در کشور است. بدین منظور هفت استان خراسان، مازندران، آذربایجان غربی، لرستان، کرمان و بوشهر به عنوان استان های هدف از هفت اقلیم مختلف آب و هوایی در کشور انتخاب شدند و اطلاعات مربوطه با توجه به پرسش نامه طراحی شده در زمینه های مختلف مدیریت پرورش گوسفند و بز بدست آمد. تعداد 833 پرسش نامه تکمیل شده در هفت استان هدف پس از ویرایش اولیه در نرم افزار excel، با استفاده از روش ols مورد آنالیز قرار گرفت و تاثیر متغیرهای مستقل (شاخص-های مدیریتی) بر متغیر وابسته (درصد تلفات) در استان مورد نظر تعیین شد. برای پی بردن به اثرات متغیرهای مستقل بر درصد تلفات از رگرسیون های معمولی استفاده شد. برای تعیین معنی داری کل مدل از آزمونf استفاده شد (005/0>p) و همچنین r2 برای مشخص کردن میزان اثرات متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته (درصد تلفات) تعیین شد. با استفاده از آماره t نیز سطح معنی دار بودن هر یک از متغیرهای مستقل مورد آزمون قرار گرفت. میزان r2 بدست آمده برای هریک از استان های خراسان 55/0، مازندران 56/0، آذربایجان غربی 58/0، لرستان 58/0، سمنان 78/0، کرمان 41/0 و بوشهر 67/0 تعیین شد. از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر نرخ تلفات در گوسفند و بز در استان های تعیین شده، استفاده از واکسیناسیون اجباری برعلیه بیماری های عفونی پر خطر بود. بطوریکه ضریب برآوردی در استان خراسان 9844/7- (001/0p<)، مازندران1632/8- (004/0=p)، آذربایجان غربی5216/7- (003/0=p)، لرستان4913/5- (029/0=p) ، سمنان6039/5- (003/0=p)، کرمان 552/16- (001/0>p) و بوشهر 20/13- (001/0>p) بر جزء ثابت مدل اثر کاهشی نشان می داد. از دیگر عوامل تاثیرگذار بر نرخ تلفات در گله های گوسفند و بز مبارزه انگلی و انجام واکسیناسیون اختیاری بر علیه بیماری هایی مثل آنتروکسمی، آگالاکسی و قانقاریا در برخی از استان ها بود. کیفیت آب نیز در استان بوشهر با ضریب 398/11- (001/0=p) تاثیر معنی داری بر نرخ تلفات داشت. موقعیت جغرافیایی جایگاه و قرار گرفتن در مناطق دشت نسبت به کوهپایه اثر معنی دار و کاهشی بر نرخ تلفات در استان های لرستان با ضریب 5687/5- (001/0=p) و سمنان با ضریب 6204/4- (003/0=p) نشان داد که بیانگر اثر جغرافیایی و مخاطرات طبیعی موجود در مناطق کوهپایه است. بهداشت خوراک با ضریب 0113/9- (002/0=p) نیز در استان کرمان تاثیر معنی داری بر نرخ تلفات نشان داد. نمره جایگاه و فاصله جایگاه از شهر و مطب دامپزشک و دسترسی به داروخانه، سازمان دهی نیروها و تقسیم کار، نسبت گوسفند به بز در گله و کنترل همخونی نیز از دیگر عوامل تعیین کننده تلفات در گوسفند و بز در استان های هدف بودند. از این رو شناخت عوامل موثر بر تلفات و تعیین اهمیت هر یک از این عوامل می تواند به عنوان گامی مطمئن و هدفمند در جهت ارتقای سطوح مدیریتی در گله های گوسفند و بز در اقلیم های مختلف کشور به منظور کاهش خسارات ناشی از تلفات، مورد توجه تصمیم گیران در این عرصه قرار گیرد. لغات کلیدی: نرخ تلفات، گوسفند و بز، عوامل مدیریتی، روش ols، مناطق ایران